صفرا چیست؟
صفرا چیست؟
صفرا یا زردآب، مایعی قلیایی سبز-زرد رنگ است که توسط نوعی سلولهای کبد اغلب مهرهداران ترشح میشود و در گوارش چربیها نقش دارد. این مایع در کیسه صفرا ذخیره شده و به هنگام عبور غذا از دوازدهه بر روی آن ریخته میشود و موجب امولسیون و در نهایت گوارش ملکولهای چربی میشود. صفرا توسط هپاتوسیتها ترشح میشود. این سلولها روزانه ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلیلیتر صفرا تولید میکنند.
ترکیبات
آب
اسیدهای صفراوی (و نمکهای صفراوی)
فسفولیپید (لسیتین، که در امولسیون چربیها نقش دارد)
یون بیکربنات و چند الکترولیت دیگر
کلسترول (که به کمک لسیتین و اسیدهای صفراوی حل شده است)
رنگ دانههای صفراوی همچون بیلیروبین (که از تجزیه هموگلوبین حاصل میشود).
عملکرد
صفرا پس از ترشح توسط هپاتوسیتها وارد کانالیکول های صفراوی شده و از طریق مجرای سیستیک از کبد خارج میشود. صفرا از طریق مجرای کیسهای به کیسه صفرا انتقال مییابد. هنگامی که غذا از دوازدهه عبور میکند، کیسه صفرا منقبض شده و مایع درون خود را از طریق مجرای مشترک صفراوی به روده هدایت میکند و با غذا مخلوط میشود. نمکهای صفراوی موجب امولسیون چربیها (پراکنده شدن قطرات ریز چربی) میشوند و به این ترتیب، آنزیمها و به خصوص لیپاز میتوانند عمل گوارش لیپیدها را شروع کنند.
نمکهای صفراوی همچنین باعث تولید میسل میشوند. میسلها گروههایی ریز متشکل از ملکولهای تجزیه شده لیپید (تریگلیسیرید) هستند که در جذب فرآوردههای نهایی تجزیهٔ لیپیدها (توسط لیپاز لوزالمعده) از طریق غشای سلولهای لایه مخاطی روده نقش اساسی دارند.
از جمله بیماریهای مرتبط به صفرا میتوان به زردی، کله سیستیت و سنگ کیسه صفرا اشاره کرد.
انواع صفرا
صفرا دو گونه است: طبیعی و غیر طبیعی.
صفرای طبیعی، کف خون میباشد که رنگ سرخ خالص است، سبک و تیز (گرم) است. هر گاه صفرا، گرمتر باشد سرخی بیشتری دارد؛ آنگاه که صفرای طبیعی در کبد تولید مییابد، دو بخش میگردد؛ بخشی از آن با خون جریان مییابد، بخش دیگر به کیسه صفرا، سرازیر میشود. آن بخش از صفرا که با خون همراه است، دو جنبه ضروری و انتفاعی دارد؛ جنبه ضروری وجود صفرا با خون، آمیزش آن با خون برای تغذیه اعضایی است که سزاوار بهرهوری از صفرای نیک اند. مانند: ریه؛ جنبه انتفاعی همراهی صفرا با خون، ایجاد رقت و لطافت در خون برای سهولت عبور جریان خون در مجاری تنگ است؛ و امّا آن بخش که پالایش یافته و جذب زهر (کیسه صفرا) شده هم دو جنبه دارد؛ ضروری و انتفاعی. امّا جنبه ضروری همه بدن را از جریان صفرای اضافی در آن پاکسازی میکند؛ و به اعتبار عضوی خاص تغذیه کیسه صفرا است.
وجه انتفاعی ذخیره صفرا (زهره) دو چیز است:
1- شست و شوی روده از مدفوع و بلغم چسبنده است. 2- گزش و تحریک روده و ماهیچه مقعد، تا احساس به دفع پیدا کند.
صفرای غیر طبیعی دو گونه است:
الف: خروجش از صفرای طبیعی به سبب اختلاط با ماده بیگانه است که آن صفرای آمیخته با بلغم است که بیشتر در کبد تولید میشود و بعضاً صفرایی است که با سودا آمیخته میشود که صفرای محترقه (سوخته) مینامند.
ب: خروجش از صفرای طبیعی به سبب تغییر در گوهر خود (نه اختلاط) که دو گونه است:
1. آنکه بیشتر در کبد به وجود میآید. 2. آنکه بیشتر در معده به وجود میآید.
عوامل افزایش صفرا و بحران صفراوی
1. خوردن گرمی جات خصوصاً ادویه جات 2. پدیده بلوغ برای نوجوانان 3. پدیده ازدواج 4. پدیده باردار شدن 5. پدیده زایمان 6. شنیدن ناگهانی خبر 7. پدیده یائسگی 8. بلند کردن هالتر 9. مسابقه و رقابت در ورزشها و ... همگی جزو بحرانهای صفراوی حساب میشوند که پیدایش هر کدام از دوران زندگی یا افعال مختلف فوق به ناگهان مقادیر زیادی صفرا را وارد خون کرده و شخص را دچار یک نوع التهاب حرارتی شدید میکنند.
نظر بدهید