Education is a powerful medicine
Education is a powerful medicine
Knowledge is the key to a healthier life
مقدمه:
در قرن حاضر ، تغییر در شیوه زندگی ، رویکرد به شهرنشینی و صنعتی شدن ، با افزایش شیوع بیماریهای غیر واگیرهمراه شده است، تغذیه یکی از عوامل مهم در بروز بیماریهای غیر واگیر به حساب می آید و چاقی به عنوان مهمترین مشکل تغذیه ای کشورهای پیشرفته و کشور های در حال توسعه محسوب می شود که با سرعت قابل ملاحظه ای در حال افزایش است. تغییر الگوی غذایی روزانه و کاهش فعالیت فیزیکی روزمره که ناشی از روند روز افزون مشاغل کم تحرک است ، در بروز این مشکل نقش اساسی تری دارند.
چه کسی چاق است؟
چاقی به حالتی گفته می شود که بیش از 20% بالاتر از وزن ایده آل باشد . به عبارت دیگر چاقی وضعیتی است که در آن ذخایر چربی در بدن افزایش یافته و به حدی می رسد که می تواند به سلامت فرد آسیب برساند.
وزن ایده آل چقدر است؟
وزنی که در آن فرد احساس راحتی و سلامتی می نماید و از نظر بهداشتی به وزنی گفته می شود که در آن مردم کمتر مبتلا به بیماری و مرگ و میر ناشی از وجود چربی در بدن، می شوند.
چگونه وزن ایده آل را محاسبه کنیم؟
روشهای متعددی برای یافتن وزن ایده آل وجود دارد ولی یک روش که کاربردی تر می باشد و جهت تشخیص اختلالات وزنی بکار گرفته می شود ، اندازه گیری شاخص توده بدن یا BMI می باشد . در این روش ابتدا وزن فرد ( به کیلوگرم ) را به مجذور قد ( به متر ) تقسیم نموده (قد2 ÷وزن )و سپس آنرا طبق جدول زیر تفسیر می کنیم.
BMI
تفسیر
کمتر از 18.5
کم وزن
18.5 تا 25
طبیعی
25 تا 30
اضافه وزن
30 تا 35
چاقی متوسط
35 تا 40
چاقی زیاد
بیشتر از 40
فوق العاده چاق
مثلا فردی که 170 سانتی متر قد و 120 کیلوگرم وزن دارد، دارای بی ام آی41می باشد:
41=(2.89)÷120=(1.7)2 ÷120
فردی که بی ام آی بالاتر از ۳0 دارد دچار بیماری چاقی است و بیماری را می بایست توسط پزشک به روشهای طبیعی یا جراحی درمان کرد.
اگر فرد دچار بیماری چاقی باشد و به فکر درمان آن نباشد چه مشکلاتی خواهد داشت؟
چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های گوناگون از قبیل بیماری های قلبی عروقی ، دیابت ، فشار خون ، آرتروز زانو ، برخی سرطان ها ( سینه ، رحم ، تخمدان ، کیسه صفرا ، روده بزرگ ، پروستات) ، اختلالات باروری و ... می شود .در یک مطالعه آماری نشان داده شده است که افراد چاق بیشتر از افراد معمولی در بیمارستان بستری می شوند و شیوع سکته قلبی در آنها سه برابر بیشتر از افراد معمولی است. دیده شده است که افراد خیلی چاق تا حدود 30 برابر بیشتر از افراد با وزن معمولی دچار بیماری دیابت می شوند و حدود شش برابر کسانی که مبتلا به دیابت شده اند بیشتر دچار مرگ و میر می شوند . حال اگر فرد دیابتی 10 کیلوگرم وزن خود را کم کند میزان مرگ و میر در وی 30% تا 40% کاهش می یابد.
آیا چاقی با اختلالات روانی و اجتماعی مرتبط است؟
چاقی از جمله مشکلاتی است که می تواند افراد چاق را در دوران کودکی نیز آزار دهد .عدم پذیرش روانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان چاق از سوی دوستان و آشنایان و همچنین تبعیض های اجتماعی که در مورد آنها به کار می رود ، می تواند به تنهایی به کاهش سلامت روانی این افراد منجر شود . تبعیض های اجتماعی در بزرگسالی نیز ادامه می یابد ، نشان داده شده است که در موقعیت اجتماعی یکسان از نظر هوش و تحصیلات ، افراد چاق کمتر از افراد با وزن متناسب به موقعیت اجتماعی مناسب دست می یابند و در حقیقت ، اضافه وزن در دوران جوانی ، باعث می شود که فرد در زندگی آینده خود موفقیت های اجتماعی کمتری به دست آورد . در یک تحقیق بر روی زنان 16 تا 24 ساله مشخص گردیده است که زنانی که از ابتدا از بی ام آی بالاتر از 30 داشتند سالهای کمتری را در مدارس و دانشگاه ها گذرانده و کمتر موقعیت ازدواج پیدا کرده اند و در مقایسه با زنانی که اضافه وزن نداشتند بیشتر دچار فقر شده اند . افراد چاق غالباً مضطرب و افسرده هستند ، که این حالت یا ناشی از چاقیست و یا به خاطر تلاشی نا موفق در رژیم های لاغری است . تحقیقات نشان داده است که سلامت روانی داوطلبان زن و مرد بسیار چاق ، کم بوده و علائم افسردگی در آنها از گروههای مرجع بیشتر بوده است.
علل چاقی از نظر دکتر آوخ:
چاقی بیماری پیچیده ای است که از ترکیب استعداد ژنتیک ، افزایش در دسترس بودن غذاهای با انرژی زیاد و کاهش نیاز به فعالیت در جوامع مدرن امروزی شکل می گیرد . شیوع چاقی در رأس علل قابل پیشگیری از مرگ در آمریکا مطرح است .متأ سفانه علیرغم پیشرفتهای خوبی که در درمان چاقی شده ، این پیشرفتها نتوانسته جلوی افزایش شیوع چاقی را بگیرد و به اهمیت پیشگیری از چاقی با افزایش فعالیت وحرکت وکاهش مصرف غذاهای پر انرژی کم توجهی شده ، از تغییرات رفتاری لازم غفلت شده است.
علل چاقی چیست؟
علل مختلفی به طور مستقیم و غیر مستقیم منجر به چاقی می شوند. چاقی به دلیل عدم تناسب بین تولید و مصرف انرژی در طولانی مدت می باشد. علل مختلفی منجر به عدم تناسب درتولید و مصرف انرژی در بدن می شوند. اما علل اصلی آن عبارتند از: نوع عادات، محیط زندگی فرد و ژنتیک.
عادات:
در زمانه ای که محیط به سرعت قابل عوض شدن است، می توان به سادگی عاداتی که به سلامت صدمه وارد می کنند را کنار گذاشت. مثلا در بیمار چاق انتخاب نوع غذا و داشتن تحرک و فعالیت فیزیکی مهم می باشند. اگر به این دو موضوع کم توجهی شود عوارض نامناسبی بر جای می گذارند. مردم این زمانه به طور متوسط از مواد غذایی با کالری بالا بیشتر از افراد قدیمی استفاده می کنند لذا مواد پر کالری مانع جذب مواد غذایی مناسب برای بدن می شوند. این مشکلات رفتاری را بیشتر می توان در مهمانیها و صرف غذا در رستورانها مشاهده کرد.
محیط:
محیط نقش کلیدی در ایجاد عادات و نحوه زندگی فرد دارد. عوامل محیطی گوناگون می تواند بر سلامت افراد تأثیر گذار باشد لذا جامعه امروزی به سمت زندگی کم تحرک پیش می رود بطوریکه ماشین سواری جایگزین قدم زدن، و تکنولوژی جایگزین فعالیت فیزیکی، و غذا های آماده و پر کالری جایگزین غذا های سالم شده است.
چگونه چاقی را درمان کنیم؟
هدف از درمان چاقي رسيدن به وزن مناسب است كه سلامتي را بدنبال دارد مقدار وزني كه بايستي كاهش يابد تا سلامتي بدست آيد كمتر از آن چيزي است كه بيمار چاق تصور ميكند. معمولا كاهش وزن ۵ تا 10 درصد سلامتي را به ارمغان خواهد آورد براي رسيدن به وزن مناسب كه سلامتي را بدنبال داشته باشد ميبايست رژيم غذايي و سبك زندگي را تغيير داد و بر فعاليت ورزشي و فيزيكي افزود علاوه بر آن پزشك ميتواند با تجويز دارو و يا عمل جراحي به بيمار چاق كمك كند.
انتخاب روش درمانی: برای انتخاب راحت تر روش درمانی مراجعین را معمولا به چند گروه تقسیم می کنیم:
گروه اول: افرادی که BMI بین 18.5 تا25 دارند. این افراد سالم هستند و نیاز به اقدام خاصی ندارند.
گروه دوم: افرادی که BMI بین 25 تا30 دارند. این افراد چاق بوده ولی بیمار نمی باشند. در این گروه با تغییر عادات غذایی و رژیم درمانی و مصرف داروهای چربی سوز و ورزش می توانند به وزن ایده آل برسند.
گزوه سوم: افرادی که BMI بالاتر از 30 دارند. این عزیزان دچار بیماری چاقی هستند و نیاز به درمان بیماری توسط پزشک دارند. به این افراد معمولا سه نوع درمان پیشنهاد می شود:
1- گذاشتن بالون داخل معده
2- گذاشتن حلقه دور معده
3- کوچک کردن معده
بالون معده و چاقی
بالون داخل معده:
افزایش بیماری چاقی دانشمندان را بر آن داشته است تا راهی راجست و جو کنند که کمترین عارضه را برای بیمار ایجاد نموده و روش کم خطر و سالمی باشد. بالون داخل معده با توجه به این که عوارض اعمال جراحی را ندارد و به صورت سرپایی و در کلینیک ها یا مطب قابل انجام است، روز به روز فراگیرتر می شود. بیشتر آندوسکوپیست ها (متخصصین گوارش) و جراحان با این روش آشنایی دارند ولی برای این که بهترین نتیجه از گذاشتن بالون حاصل شود، بایستی گروهی از متخصصین شامل پزشک، روانشناس، روانپزشک، متخصص تغذیه و فیزیوتراپ، به بیمار کمک کنند و در درمان شرکت داشته باشند.
برای چه بیمارانی گذاشتن بالون داخل معده مفید است؟
1- بیماران بسیار چاق که دچار عوارض چاقی مثل تنگی نفس حین خواب، بیماری قند و افزایش فشار خون شده اند.
2- بیماران چاقی که مجبور به انجام عمل جراحی دیگر مثل عمل قلب ، استخوان ، اعمال شکمی و ... می باشند.
3- بیماران درجه یک چاق که نگران مبتلا شدن به عوارض چاقی اند ولی با رژیم و دارو وزنشان کم نشده است.
4- BMI بیشتر از 35 و بیماران با BMI کمتر از 35 که مبتلا به عارضه چاقی شده اند.
5- افراد چاقی که جراحی را قبول نمی کنند.
6- بیمارانی که مناسب انجام عمل جراحی معده و روده نمی باشند.
7- بیمارانی که فوق العاده چاقند و باید قبل از عمل، با گذاشتن بالون، خطرات بیهوشی و عمل را در آنها کم کرد. ( BMI بالاتر از 50 )
در چه بیمارانی نباید اقدام به بالون گذاری کرد؟
در بعضی افراد مطلقا نمی توان بالون گذاری کرد مانند:
1- کسانی که قبلا تحت عمل جراحی معده قرار گرفته اند.
2- کسانی که به الکل یا دارو اعتیاد دارند.
3- کسانی که زخم معده یا اثنی عشر دارند.
4- کسانی که مدت زمان زیادی است که داروی ضد انعقاد خون مصرف می کنند.
5- کسانی که بیماری کلاژن دارند.
6- کسانی که بیماری التهابی روده دارند.
7- کسانی که بیش از 5 سانتی متر فتق دهانه معده دارند.
8- کسانی که سیروز کبدی دارند.
9- کسانی که نارسایی مزمن کلیه دارند.
10- کسانی که حامله می باشند.
در بعضی از بیماران با مصرف همزمان سایر دارو ها و با احتیاط می شود بالون گذاری کرد مانند:
1- کسانی که مبتلا به خون ریزی گوارشی فوقانی می باشند.
2- ازوفاژیت درجه 3
3- مری بارت
4- کسانی که طولانی مدت NSAID ها را مصرف کرده اند.
اقداماتی که بیماران باید قبل از گذاشتن بالون انجام دهند:
1- آزمایش خون شامل: نمایش گلبول های خون، قند خون، تست انگل، سدیم و پتاسیم خون، کراتینین سرم، تست های انعقادی، آلبومین، کلسترول و تری گلیسرید خون
2- تست های قلبی شامل: نوار قلب، عکس رادیوگرافیک از قفسه سینه، تست های ریه در بیماران مبتلا به بیماری های ریوی و سونوگرافی از شکم
3- تست های روانشناسی
4- آندوسکوپی مری، معده و اثنی عشر و بررسی میکروب H پیلوری
طرز گذاشتن بالون:
1- بیماران در کلینیک سرپایی پذیرش می شوند.
2- متخصص بیهوشی به بیمار دارو های آرام بخش از طریق رگ تزریق می کند و قلب و ریه بیمار را با دستگاه کنترل می کند ولی معمولا نیاز به انجام بیهوشی عمومی نیست.
3- از طریق آندوسکوپی، بالون روی هم خوابیده را داخل معده قرار می دهیم.
4- از طریق لوله ی وصل شده به بالون مقدار ۴۰۰تا ۷۰۰ (متوسط ۵۰۰ سی سی)
سرم نرمال سالین و 10cc ماده ی رنگی متیلن بلو تزریق می کنیم تا بالون متسع شود.
5- لوله ی متصل به بالون را در می آوریم تا بالون داخل معده بماند.
6- با آندوسکوپ محل بالون را در داخل معده مجددا چک می کنیم.
7- 2 ساعت بعد بیمار با دستورات غذایی مرخص می شود.
8- به طور متوسط بالون6ماه داخل معده باقی می ماند.
توصیه های بعد از بالون گذاری:
بالنی که در معده برای شما جایگذاری شده است در چند روز و حداکثر یک هفته اول علائم گوارشی مانند: تهوع، استفراغ، ترش کردن، سوزش سر دل، ضعف و بیحالی و درد مختصر شکم را دربر خواهد داشت. که با توجه به فیزیولوژی دستگاه گوارش و وضعیت جسمی و روحی شما کاملا" متفاوت خواهد بود و منطقی بنظر میرسد که شما با حفظ آرامش خود و عمل کردن به توصیه های پزشک معالج و مشاور خود تا حدود زیادی در برطرف کردن علائم موثر خواهید بود. و مختصری از علائم باقیمانده نیز توسط داروهای تجویز شده رفع خواهد شد.
توصیه های لازم در جهت رفع علائم در چند موضوع خلاصه می شود که به اختصار به شرح آن می پردازیم:
1- وضعیت قرارگرفتن شما در هنگام خواب و استراحت
: حتما" به شانه چپ بخوابید و از خوابیدن در حالت طاق باز ، به شانه راست و یا در حالت دمر پرهیز کنید.
: سر خود را در هنگام خوابیدن به شانه چپ باید به مقدار کمی بالاتر از سطح بدن نگه دارید تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
2- شیوه تغذیه
1. اجرای دستورات تغذیه ای زیر نظر متخصصین تغذیه کلینیک.
2. در طول ماه اول از غذا های سبک استفاده کنید.
3. آرام غذا میل کنید و بین لقمه ها قاشق و چنگال را در بشقاب قرار دهید.
4. هنگام شروع میل کردن غذای جامد ، استفاده از لقمه های کوچک و جویدن کامل لقمه ضروری است.
5. در طول غذا مایعات ننوشید ولی در طول روز تقریباً 10 لیوان آب مصرف کنید . همیشه یک ساعت بین غذا و نوشیدنی فاصله بگذارید.
6. از مایعات گازدار پرهیز نمایید.
7. از نوشیدن مشروبات الکلی، قهوه، نوشیدنی های شکلاتی، آبمیوه مصنوعی، نوشابه ها و حتی نوع رژیمی آن بپرهیزید.
8. وعده های غذایی را به سه وعده اصلی و دو میان وعده تقسیم کنید.
9. حداکثر از چهار قاشق چای خوری جهت کنترل میزان روغن مصرفی استفاده نمایید.
10. روزی یکبار گوشت، ماهی یا مرغ (بدون استخوان) مصرف نمایید.
11. سبزیجات و میوه در تمام وعده ها مصرف شده و بر اساس فصل تا حد امکان از انواع متنوع آن استفاده نمایید.
12. بعد از میل نمودن غذا دراز نکشید.
13. بین وعده های غذایی چیزی نخورید.
14. هنگام تماشای تلویزیون، مصالعه یا انجام کار چیزی نخورید.
15. از مصرف غذا های چرب مثل ماکارونی، پیتزا، سوسیس، کالباس، شیرینی جات بخصوص شیرینی های خامه ای و تر، شکلات، بستنی، گوشت های پر چرب و سس مایونز پرهیز نمایید.
16. از شیرین کننده های رژیمی مثل کاندرل جهت شیرین کردن مایعات استفاده کنید.
17. گوشت سفید (سینه مرغ یا ماهی) گریل شده یا آب پز ترجیح داده می شود.
18. از لبنیات کم چرب استفاده شود.
19. از نان های رژیمی سبوس دار استفاده شود.
20. بجای آبمیوه از خود میوه (به صورت متنوع) استفاده شود.
21. سالاد فصل با سرکه یا آبلیمو و کمی نمک و در صورت تمایل کمی ماست + یک قاشق مربا خوری روغن زیتون استفاده شود.
22. روزانه دو عدد قرص مولتی ویتامین (تا آخر دوره) ضروری است.
23. مصرف دارو های گوارشی تجویز شده تا آخر دوره بالون گذاری ضروری است.
24. مصرف دارو های تجویز شده توسط متخصص تغذیه در طول دوره بالون گذاری ضروری است.
25. در صورت حالت تهوع و استفراغ به رژیم غذایی مایعات در هفته اول مراجعه نمایید.
26. در صورت هر گونه عوارض گوارشی مثل تهوع ، سوزش معده، ترش کردن، نفخ شدید، استفراغ، اسهال، یبوست با پزشک کلینیک مشورت نمایید.
در سه روز اول
1. رژیم نیمه مایع به شکل غذای نیمه جامد مثل سوپ رقیق شده توسط مخلوط کن و سپس صاف شده.
2. مخلوط آب گوشت + سیب زمینی + لوبیا + هویج پخته، رقیق و صاف شده.
3. مخلوط شیر + موز ، صاف شده.
4. آب میوه طبیعی.
نظر بدهید