بی اشتهایی
بی اشتهایی
بی اشتهایی یا آنورکسی، از دیدگاه پزشکی، یکی از نشانههای بیماری است که کم شدن یا نبود اشتها را میرساند. بی اشتهایی در بسیاری از بیماریهای جسمی و روانی دیده میشود. بی اشتهایی ممکن است به سوء تغذیه و اختلالات ناشی از آن منجر شود. بی اشتهایی ساده نباید با بی اشتهایی عصبی که یک اختلال روانی است (در آن فرد اشتهای خود را از دست نمیدهد، بلکه با گرسنگی مبارزه میکند) اشتباه شود.
عوامل بی اشتهایی
تقریباً تمام عفونت ها میتوانند باعث بی اشتهایی شوند. مثلاً ویروس سرما خوردگی یا آنفولانزا ممکن است عامل آن باشد. یا علل جدیتر مثل سل، کم کاری غده تیروئید، بیماری های قلبی یا ریوی، یا گرفتاری های کبدی داشته باشد. بی اشتهایی مقاومت بدن در برابر خوردن هر چیزی است که به فرایند بهبود کمک کند. با این همه بیماری تنها علت کاهش اشتها نیست.
گاهی چیزی که به دلیل خاصی خوردهاید، مثل یک دارو، میتواند عامل آن باشد. آنتی بیوتیک هایی مثل اریترومایسین، جوانههای چشایی را غیر فعال کرده و باعث کندی حرکت غذا در روده شده و احساس پری بعد از خوردن غذا را طولانی میکنند. تمام آمفتامینها که برای کاهش وزن تجویز میشوند، احساس گرسنگی را از بین میبرند. داروهای مسکن و ضد التهاب مفصل میتوانند معده را تحریک کرده و باعث تهوع و برگرداندن غذا شوند. دیژیتالیس (که یک داروی قلبی است) و داروهای مدر (که مانع احتباس آب شده و فشار خون را پایین میآورند) نیز میل به غذا خوردن را کم می کنند.
گاهی چیزی غیر خوراکی مشکل ساز شده است. کمبودهای کلی تغذیهای میتوانند نیروی حیاتی یک اشتهای طبیعی را تضعیف کنند. مخصوصاً اشخاص مسن ممکن است گرفتار کمبود روی در رژیم غذایی باشند که میتواند جوانههای چشایی را از بین ببرد.
پیری نیز بر روی اشتها تأثیر میگذارد. در اشخاص مسن، ساز و کار بدن آهسته میگردد، وزن ماهیچهها کم میشود و ضعف جسمانی مانع فعالیت است. در رأس آنها، کاهش احساس چشایی و ترشحات معدی قرار دارد که همه باعث بی اشتهایی میشوند.
گاهی نیز اتفاقی در زندگی بر اشتها تأثیر میگذارد. اگر اخیراً یک برنامه ورزشی را شروع کردهاید، ممکن است دچار بی اشتهایی شوید تا بدن خود را با نیازهای جدید تطبیق دهد.
به طور کلی، سلامت روانی نقش مهمی در اشتهای شما دارد، در هنگام گرفتاری طولانی، تنش روانی میتواند شما را به پرخوری بکشاند. ولی فشارهای کوتاه مدت معمولاً اشتها را از بین میبرند. افسردگی نیز در برخی افراد باعث بی اشتهایی میشود. بی اشتهایی عصبی اختلالی است که در افراد مبتلا معمولاً دختران جوان تقریباً باعث ترک کامل غذا خوردن میشود. بیمار وسوسه غذا خوردن دارد، ولی از ترس چاق شدن چیزی نمیخورد. برای آبیمار نخوردن از به اندازه خوردن راحتتر است.
علائمی که در صورت بی اشتهایی بروز میکند
کاهش اشتها میتواند با علائم دیگری همراه باشد که متناسب با وجود یک بیماری پنهان یا اختلالات سلامتی متفاوت است. متأسفانه با بروز بی اشتهایی علائمی نیز در دستگاه گوارش و ارگانهای دیگر نیز مشاهده میشود.
علائم بیماری در دستگاه گوارشی که از بی اشتهایی ناشی میشود از قرار زیر است:
- دل درد
- تغییر کردن بو و مزه به مذاق فرد بی اشتها
- اسهال مزمن یا مداوم
- یبوست
- رفلاکس معده
- سوء هاضمه
- حالت تهوع به همراه یا بدون استفراغ
البته علائم به همین جا ختم نمیشود. متأسفانه از دست دادن اشتها میتواند با علائم بیماریهای دیگری نیز همراه باشد و به ارگانهای دیگر بدن نیز آسیب برساند. مثل:
- سرفههایی که روز به روز شدیدتر میشود.
- تنگی نفس یا نفس نفس زدن
- احساس ضعف عمومی
- تغییر خلق و خو و عصبی شدن
- کسالت یا بی حالی
- تپش قلب
- خستگی مفرط
- کاهش وزن بدون دلیل
توجه داشته باشید که برخی از علائم جدیتر میتواند نشانهی وجود یک بیماری خطرناک باشد که باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، از قبیل:
- ایجاد تغییراتی در سطح هوشیاری فرد مثل از حال رفتن یا نداشتن واکنش
- کاهش چشمگیر میزان ادرار
- دل دردهای شدید
- سرگیجه های شدید یا از دست دادن تعادل ناگهانی
اگر با از دست دادن اشتها این علائم را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
درمان بی اشتهایی
کمی بی اشتهایی جای نگرانی ندارد. اما اگر آخرین باری را که از غذا خوردن لذت بردهاید به یاد ندارید، باید سعی کنید عادت عادی خوردن را باز به دست آورید. در اینجا مواردی را که باید به آن توجه کنید گفته میشود.
- به اندازه بخورید. اشتهای طبیعی خوردن به اندازهای است که وزن بدن را طبیعی نگاه میدارد. اگر اشتهای طبیعی دارید، باید انواعی از غذاها را بخورید، اشتهای زیاد به خوردن فقط گوشت فقط اشتهای طبیعی نیست. اگر مرتباً خود را وادار به خوردن میکنید، این هم علامت خوبی نیست.
- ویتامین بخورید. خوردن روزانه مکمل مولتی ویتامین و کانی ها به باز شدن اشتهای کاهش یافته کمک میکند و اگر کم خوردن شما باعث سوء تغذیه شده است، مواد غذایی اضافی آسیبی به شما نمیرساند. گاهی افراد مسنتر با خوردن روی کمی اشتهای خود را باز مییابند. درباره لزوم خوردن روی با پزشک مشورت کنید.
- داروهایتان را کنترل کنید. درباره احتمال اینکه داروهای مصرفیتان یا مقدار آنها باعث بی اشتهایی شده باشد سوال کنید. پزشک ممکن است دارو را با داروهای دیگری که اشتها را از بین نمیبرند عوض کند.
- هر چه را که دوست دارید بخورید. اگر غذا خوردن لذت خود را از دست داده است، برنامه غذایی خود را عوض کنید. ببینید کدام غذاها برایتان اشتها آور است و از آنها بخورید. اگر فقط بستنی دوست دارید، هر قدر که میخواهید بخورید. ما رژیم غذایی نا سالمی را توصیه نمیکنیم، اما اگر بستنی تنها راه رساندن کالری مورد نیاز به بدن است، هر قدر که میخواهید بخورید. هدف بالا بردن ضریب اشتها است.
- حجم غذا را کم کنید. غذا را با حجم کم و دفعات بیشتر بخورید. معده شما غذای کمتر را بهتر میپذیرد.
- آب زیاد بخورید. اگر برنامه ورزشی تازهای شروع کردهاید، مهمترین نیاز شما آب است. کم آبی بدن میتواند بی اشتهایی ایجاد کند. پیش از شروع تمرین و بلافاصله بعد از آن یک لیوان آب بنوشید. به علاوه هر روز شش تا هشت لیوان آب بخورید.
- نزد پزشک بروید. اگر بعد از دو هفته اشتهای خود را باز نیافتید، برای معاینه کلی پیش پزشک خود بروید. قبل از درمان باید اختلالات جسمانی تشخیص داده شود. شاید فقط به یک دوره درمان با آنتی بیوتیک برای از بین بردن یک عفونت خفیف نیاز داشته باشید.
- سلامت روانی خود را بیازمایید. اگر افسرده هستید، داروهای ضد افسردگی تجویز شده توسط پزشک اشتهای شما را بر میگرداند. با بازگشت سلامت روانی اشتهای شما نیز باز میگردد.
- از متخصص کمک بگیرید. بی اشتهایی عصبی معمولاً به درمان خانگی جواب نمیدهد و افراد مبتلا به آن باید در بیمارستان بستری شوند. معالجه آن مشکل است و نیاز به درمان شدید روانشناختی و تغذیهای دارد. ممکن است تغذیه اجباری از طریق تزریق درون سیاهرگی یا لوله معدی لازم شود.
عوارض احتمالی عدم درمان بی اشتهایی عبارتند از:
- از دست دادن قدرت بدنی و احساس ضعف
- سوء تغذیه
- رشد سلولهای سرطان
- پیشرفت بیماریها
- کمبود ویتامین
- ابتلا به سندروم کاشکسی (سندروم لاغری شدید که موجب ضعف و از دست دادن وزن، چربی و تحلیل عضلات میشود).
نظر بدهید